Jerzy Miecznikowski

---

Wczesne lata

Jerzy Miecznikowski przyszedł na świat w rodzinie, której podstawą był zawód urzędnika ubezpieczeniowego. Jego ojciec, Leon Miecznikowski, oraz matka, Janina z domu Wardyńska, stworzyli dom, w którym wychowywało się także dwóch braci Jerzego – Tadeusz, urodzony w 1925 roku, oraz Janusz, przychodząc na świat w 1951 roku.

Oświata Jerzego rozpoczęła się od ukończenia siedmioklasowej szkoły powszechnej, która znajdowała się przy łowickim Seminarium Nauczycielskim. Następnie podjął naukę w gimnazjum, zapisując się do Pierwszego Państwowego Liceum i Gimnazjum im. ks. Józefa Poniatowskiego. Niestety, wojna przerwała tę obiecującą edukację.

Ważnym elementem w jego młodzieńczym życiu było harcerstwo. Jerzy dołączył do gromady wilcząt przy 10 Mazowieckiej Drużynie Harcerzy im. J.K. Ordona w Łowiczu we wrześniu 1933 roku. Przyrzeczenie harcerskie złożył w lipcu 1935 roku, co podkreśliło jego zaangażowanie w działalność harcerską.

II wojna światowa

We wrześniu 1939 roku Jerzy Miecznikowski był zaangażowany w Wojenne Pogotowie Harcerzy, gdzie jego działania obejmowały m.in. budowę okopów, zabezpieczanie mostu przez Bzurę oraz gaszenie pożarów. W okresie od grudnia 1939 roku do stycznia 1945 roku aktywnie uczestniczył w działalności konspiracyjnej w harcerstwie, początkowo w Polskiej Organizacji Skautowej, a później jako członek Szarych Szeregów hufca „Łoza”. Wziął udział w licznych akcjach, które obejmowały m.in. likwidację bimbrowni, obserwację konfidenta Gestapo, Kobiereckiego oraz zdobycie broni w takich miejscowościach jak Łowicz i Strugienice.

W wrześniu 1944 roku należał do operacji „Burza”, podczas której brał udział w rekwizycji bydła w Nieborowie na potrzeby zgrupowania Armii Krajowej w Kampinosie. W trakcie niemieckiej okupacji posługiwał się pseudonimem „Więciądz” oraz ukrytymi nazwiskami, takimi jak Jerzy Graszka i Witold Orłowski.

Jednym z kluczowych wydarzeń, w których brał udział, była akcja uwolnienia dh. Zbigniewa Fereta ps. „Cyfra” z rąk NKWD i UB, zorganizowana 8 marca 1945 roku w Łowiczu przy ul. Kurkowej. Akcja ta została przeprowadzona bez użycia broni, a efektem było uwolnienie 70 więźniów. „Więciądz” pełnił rolę drugiego zastępcy dowódcy akcji, którą kierował Jan Kopałka „Antka” Jana Kopałki „Antka”.

Po udanej akcji Miecznikowski, wraz z Marianem Szymańskim oraz Mieczysławem Grzybowskim, dotarł do Bydgoszczy, gdzie spotkał Zbigniewa Fereta i swojego brata, Tadeusza. Następnie wszyscy przystąpili do Straży Ochrony Kolei i wyjechali do Gdańska. W Gdańsku rozpoczął naukę na kursach przygotowawczych do matury, a razem z przyjaciółmi stworzył 1 Gdańską Drużynę Harcerzy im. A. Małkowskiego. W międzyczasie gromadził broń, która została ukryta w majątku Dąbrówka, położonym w pobliżu Starogardu Gdańskiego, należącym do Kazimierza Chmielewskiego, jednego z uczestników wspomnianej akcji na łowickie więzienie.

Lata powojenne

W 1945 roku, jesienią, Jerzy Miecznikowski, występując pod pseudonimem Witold Orłowski, podejmował znaczące kroki w rozwoju harcerstwa. Razem z Marianem Szymańskim oraz Mieczysławem Grzybowskim udał się do Gorzowa Wielkopolskiego, gdzie aktywnie uczestniczył w tworzeniu gorzowskiego hufca Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP). Od roku 1947 pełnił funkcję zastępcy komendanta tego hufca. Zaledwie kilka lat później, założył 4 Wodną Drużynę Harcerską w swoim liceum. W czerwcu 1946 roku, jako lider drużyny, brał udział w zlocie, organizując wyprawę rowerową do Szczecina, które odbyło się pod hasłem „Trzymamy straż z nad Odrą”. W tym samym roku zrealizował kurs podharcmistrzowski, który odbył się nad jeziorem Turawskim w pobliżu Opola, w ramach II Centralnej Akcji Szkoleniowej. Podczas tego kursu miał okazję poznać Aleksandra Kamińskiego, co miało znaczący wpływ na jego dalszą działalność harcerską.

Po ukończeniu matury w 1947 roku Jerzy rozpoczął naukę na Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Jego zaangażowanie w Chorągwię Mazowiecką ZHP pomogło mu pracować z młodzieżą, szczególnie z tą, która potrzebowała wsparcia, w świetlicach środowiskowych. Jego przeszłość konspiracyjna ujawniona przez Urząd Bezpieczeństwa w 1950 roku doprowadziła do nałożenia na niego obowiązku pracy w Łodzi, z zakazem powrotu do Łowicza. Pracował początkowo jako trener w powstającej Hali Sportowej, mimo że obiekt ten był w trakcie budowy. W związku z dużym zapotrzebowaniem na nauczycieli wychowania fizycznego, Miecznikowski podjął pracę jako nauczyciel w-fu w Szkole Filmowej oraz w szkole nr 6 Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, która później zyskała status XXVI Liceum Ogólnokształcącego.

W kwietniu 1952 roku, Jerzy został aresztowany razem z Marianem Szymańskim oraz Zbigniewem Feretem po tym, jak doniesiono o składzie broni w Dąbrówce. Spędził rok w areszcie Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa w Łodzi, a następnie został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy na 12 lat więzienia, które odbył w Sieradzu, Goleniowie i Nowogardzie. Jego zwolnienie miało miejsce w 1955 roku, kiedy to powrócił do pracy w swojej dawnej szkole, gdzie zaczął realizować metody harcerskie, jakie stosowano przed wojną. Zainicjował także rozwój pierwszych drużyn wodniackich w Hufcu ZHP Łódź-Polesie.

W 1957 roku zawarł związek małżeński z Hanną Kowalską, również harcerką, z którą doczekał się dwóch córek – Bogusławy i Małgorzaty. W latach 1967–1969 pełnił funkcję zastępcy komendanta hufca, jednak odszedł z tej funkcji w sprzeciwie wobec decyzji komitetu dzielnicowego PZPR dotyczącej nadania hufcowi imienia „Bohaterów PPR”. Ostatecznie hufiec przyjął nazwę „Powstańczej Poczty Harcerskiej”. W okresie 1969–1977 Jerzy Miecznikowski był komendantem ośrodka „Słoneczni” w Hufcu ZHP Łódź-Bałuty. W latach 1978–1980 piastował funkcję kierownika referatu Komendy Hufca ZHP Łódź-Śródmieście ds. sportu i turystyki.

W latach 80. Miecznikowski związał się z ruchem odnowy harcerstwa w duchu skautowym sprzed wojny. W 1981 roku został wybrany przewodniczącym łódzkiego Kręgu KIHAM. W 1989 roku był jednym z założycieli Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, aby w 1990 roku ponownie wrócić do ZHP. Pełnił rolę instruktora ZHP, osobiście angażując się w Komisję Historyczną oraz Komisję Stopni Instruktorskich w Chorągwi Łódzkiej ZHP. Działał również jako prezes Oddziału Łódzkiego Stowarzyszenia Szarych Szeregów. W 2000 roku został odznaczony za swoje zasługi dla Miasta Łodzi.

Jerzy Miecznikowski był Honorowym Przodownikiem Imprez na Orientację oraz członkiem PTTK od 1955 roku. Angażował się w działalność Koła nr 1 w Oddziale Nauczycielskim w Łodzi, a także był przodownikiem turystyki pieszej i kolarskiej. Otrzymał wiele nagród, w tym Złotą Odznakę Honorową PTTK oraz Złotą Odznakę „Zasłużony w Pracy PTTK” wśród młodzieży. Zasiadał w Referacie Weryfikacyjnym w Łódzkim Oddziale PTTK, będąc wieloletnim organizatorem imprez na orientację wśród nauczycieli oraz młodzieży, co czyniło go prekursorem tych wydarzeń w Łodzi oraz województwie łódzkim.

W 2009 roku, w uznaniu wybitnych zasług dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej oraz za działalność na rzecz przemian demokratycznych, Jerzy Miecznikowski został uhonorowany Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 10 czerwca 2011 roku, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na Starym Cmentarzu w Łodzi przy ulicy Ogrodowej.

Odznaczenia

Jerzy Miecznikowski był osobą, która w swoim życiu zdobyła wiele znaczących odznaczeń, świadczących o jego zaangażowaniu i poświęceniu. Wśród wyróżnień, które otrzymał, można wymienić:

• krzyż walecznych,
• krzyż komandorski orderu Polonia Restituta,
• złoty krzyż za zasługi dla ZHP z rozetą i mieczami,
• złota odznaka „zasłużony dla chorągwi łódzkiej ZHP”,
• złota honorowa odznaka PTTK,
• złota odznaka zasłużony w pracy PTTK wśród młodzieży.

---

Oceń: Jerzy Miecznikowski

---