Józef Hakowski

---

Życiorys

Józef Hakowski jest postacią, której życie zasługuje na szczegółowe przybliżenie. Swoją karierę rozpoczął, odbywając dwuletnią praktykę w warszawskiej fabryce brązów Karola Mintera. Poza tym, zdobywał doświadczenie u cyzelera J. Fileborna oraz srebrnika Karola Filipa Malcza. W tym czasie studiował równolegle rysunek i modelarstwo w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie miał przyjemność uczyć się pod okiem Konstantego Hegla, jako „student nadzwyczajny”.

W roku 1853 Hakowski został wcielony do armii carskiej, jednak niebawem zdezerterował i udał się do Wrocławia, gdzie podjął studia z zakresu historii literatury na Uniwersytecie Wrocławskim. Po amnestii w 1857 roku wrócił do swojej rodzinnej Warszawy, gdzie rozpoczął działalność w swoim własnym warsztacie. Krótko potem postanowił wyjechać za granicę, co pozwoliło mu na zdobycie doświadczenia w renomowanych pracowniach w takich miastach jak Wiedeń, Lyon czy Paryż.

Powrót do Polski nastąpił w momencie wybuchu powstania styczniowego, w którym uczestniczył w roli kapitana. Walczył w bitwach pod Miechowem oraz Małogoszczem, gdzie odniósł rany podczas potyczek. Po zakończeniu zrywu narodowego dostał się z „tajną misją” do Wiednia, gdzie nawiązał przyjaźń z Arturem Grottgerem. Jednakże, po dekonspiracji, Hakowski został uwięziony w kilku austriackich zakładach karnych. W roku 1864 udało mu się uciec do Monachium, a później przeniósł się do Londynu, gdzie przez trzy lata pracował w królewskiej fabryce wyrobów złotych i srebrnych R. i S. Gerarda.

W 1868 roku założył swoją własną cyzelernię, która działała do 1876 roku, zatrudniając przy tym 20 pracowników. Dzięki swojej niesamowitej pracy, uzyskał tytuł nadwornego cyzelera królowej Wiktorii. Niestety, w 1879 roku zbankrutował w wyniku bojkotu ze strony londyńskiej konkurencji, co zmusiło go do wyjazdu do Paryża i Wiednia, gdzie pracował w lokalnych warsztatach. W 1880 roku Hakowski wrócił do Krakowa, zakładając swoją dużą pracownię i zaprzyjaźniając się z Janem Matejką.

W 1893 roku zakupił nieruchomość przy Alei Wędkarzy 17 w Krościenku nad Dunajcem, gdzie zbudował niewielki domek. Niestety w 1895 roku, zmagając się z astmą, osiedlił się na stałe w Krościenku nad Dunajcem, gdzie zmarł w 1897 roku. Został pochowany na starym cmentarzu w Krościenku, gdzie na jego grobie znajdował się jedynie krzyż; obecnie miejsce to już nie istnieje.

Ważniejsze prace

Józef Hakowski, jako uznawany artysta, pozostawił po sobie szereg znaczących dzieł, które do dziś zachwycają miłośników sztuki. Do najważniejszych jego prac należy: Puklerz zdobiony scenami z VI księgi „Raju utraconego” Johna Miltona, który powstał wspólnie z Léonardem Morel-Ladeuilem około 1865 roku. Obecnie można go podziwiać w Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie.

Innym istotnym dziełem jest tarcza przedstawiająca Jana III Sobieskiego pod Wiedniem, wykonana w 1880 roku na podstawie akwareli Jana Matejki.

Hakowski stworzył również srebrne antepedium głównego ołtarza katedry wawelskiej, które przedstawia zwycięstwo Jana III Sobieskiego pod Wiedniem. Artysta poświęcił cztery lata na realizację tego dzieła, które zostało zamówione przez Adama Potockiego i zaprezentowane w 1888 roku w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie oraz w Zachęcie w Warszawie. Dzieło to obecnie znajduje się w bocznym ramieniu obejścia katedry.

Ponadto, w kościele Mariackim w Krakowie znajduje się rzeźba „Matka Boska”, a na kopule Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu umieszczono orła, który stanowi inny przykład kunsztu Hakowskiego.

W latach 1890-1894 artysta stworzył dwie płaskorzeźby w srebrze: „Rejtan”, według obrazu Jana Matejki, na zamówienie J. Przeworskiego, która obecnie znajduje się w Domu Jana Matejki w Krakowie, oraz „Kościuszko pod Racławicami”, która obecnie znajduje się w Węgierskim Muzeum Narodowym w Budapeszcie.

Kolejnym interesującym projektem jest „Tarcza Ruska”, wykonana w stali i srebrze, inkrustowana złotem. Praca ta upamiętnia bitwę na Kulikowym Polu z 1380 roku. Króciutka historia tej tarczy jest związana z zamiarem ofiarowania jej Aleksandrowi III, carowi Rosji, który w zamian miałby przeznaczyć środki na złagodzenie ucisku na Polaków w zaborze rosyjskim. Bodźcem do powstania tarczy była też chęć krakowskiej arystokracji. Hakowski w 1894 roku odbył podróż do Wiednia, Moskwy i Petersburga, próbując sprzedać to dzieło, lecz nie udało mu się to, co sprowadziło go z powrotem na dno problemów finansowych. Dzisiaj tarcza eksponowana jest w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa.

Wśród innych prac należy wymienić także płaskorzeźbę „Przyjęcie Żydów do Polski”, której autorstwo dzielił z uczniem Edmundem Korosadowiczem, dokonanej na zlecenie Kasy Oszczędności miasta Krakowa oraz srebrną sukienkę Matki Boskiej Zembrzyckiej umieszczoną na głównym ołtarzu w kościele parafialnym w Zembrzycach, przy której zakupie w 1889 roku wydano 250 złp.

W 1890 roku Hakowski wykonał medalion z profilem Mikołaja Zyblikiewicza, umieszczony w sztucznej grocie w Parku Dolnym w Szczawnicy. Z lampką wieczną, pozłacaną, zwiąże się historia z 1893 roku: artysta umówił się na spływ Dunajcem z flisakiem Janem Koterbą i jego rodziną, jednak nie dotarł do Sromowców. Kiedy Koterba wracał do Krościenka, usłyszał głosy w krzakach. Był to Hakowski z rodziną, modląc się o ratunek. Na znak wdzięczności, artysta wykonał pozłacaną lampę wieczną dla krościeńskiego kościoła, a na obudowie umieścił napis: „Votum Józefa Nałęcz-Hakowskiego dla Matki Bożej Różańcowej, Królowej Polski – w Krościenku”.

Życie rodzinne

Józef Hakowski był potomkiem Piotra, który pełnił funkcję oficera w 4 Pułku Piechoty Liniowej Królestwa Kongresowego podczas powstania listopadowego. Po zakończeniu służby, Piotr pracował jako gorzelnik w Łowiczu. W życiu Józefa szczególnie ważna była jego matka, Teresa Zalewska.

Hakowski miał dwóch braci: Jana Kazimierza oraz Juliana Kazimierza, którzy również odgrywali znaczące role w rodzinie.

W 1865 roku, Józef połączył swoje życie z Irlandką, Marią Ludwiką Saxell, z którą wstąpił w związek małżeński. Z tego związku urodził się ich syn, co potwierdza, że rodzina Hakowskich miała silne więzi, które trwały przez pokolenia.

---

Oceń: Józef Hakowski

---